A teraz trochę o historii konstrukcji elektronicznych, które zostały zaprojektowane sporo lat temu. Konstrukcje powstały z wykorzystaniem cyfrowych układów scalonych małej skali integracji TTL, popularnych wówczas bramek, przerzutników i liczników, które wtedy były nowością na skalę światową. Dziś podobne konstrukcje realizuje się z wykorzystaniem mikro-kontrolerów, które w małej kostce mieszczą procesor wyposażony w rozbudowane peryferia pozwalające na realizację skomplikowanych funkcji. Ale wtedy takich elementów nie było, więc niezbędne funkcje układu trzeba było „zaprogramować na piechotę” łącząc odpowiednio układy scalone skomplikowaną siecią ścieżek.

Poniżej zamieszczam kilka archiwalnych artykułów opublikowanych w popularnych miesięcznikach dla radioamatorów i krótkofalowców – Radioamator i Krótkofalowiec oraz Radioelektronik.

„Automatyczny klucz telegraficzny z układami scalonymi SP5DDF” – Radioamator i Krótkofalowiec nr 1 z 1976 roku.

Automatyczny klucz telegraficzny z układami scalonymi SP5DDF

Klucz został powielony przez krótkofalowców z znacznej ilości egzemplarzy, także w wersji „morskiej”. Niektóre z nich przetrwały do dziś i nawet działają, jak ten prezentowany na zdjęciach wykonanych przez Zygmunta SP5ELA.

Automatyczny klucz telegraficzny z układami scalonymi SP5DDF wewnątrz

„Automatyczny klucz telegraficzny z pamięcią SP5DDF” – Radioelektronik nr 3 z 1979 roku.

Prosty klucz telegraficzny CW z poprzedniego artykułu rozrósł się stopniowo do bardzo skomplikowanego układu, który miał za zadanie zapisać i odtworzyć określone sekwencje tekstów nadawanych alfabetem Morse’a, usprawniając prowadzenie łączności telegraficznych. Poniżej widok klucza z pamięcią SP5DDF, który SP5ELA odkupił od SP5CCC dawno temu, a który w 2023 roku postanowił przekazać nieodpłatnie do Muzeum HF5L jako zabytek klasy zerowej. Dla badaczy historii elektroniki – dokumentacja jest tu.

Automatyczny klucz telegraficzny z pamięcią SP5DDF

Dziś wszystkie funkcje tego ogromnego schematu zastępuje jeden mikro-kontroler i trochę linijek kodu. Przykładowo, opis bardzo dobrego elektronicznego klucza CW z mikro-kontrolerem 89C4051, wyposażonego w 16 Kbit zewnętrznej pamięci EEPROM, łatwego do wykonania, znajdziecie na stronie SP5CIB.

Klucz CW OK2TEJ w wykonaniu SP5CIB

„Cyfrowa synteza częstotliwości w radiotelefonie UKF-FM SP5DDF” – Radioelektronik nr 3 z 1981 roku.

Synteza SP5DDF została zaprojektowana z myślą o łatwym wmontowaniu jej do popularnych radiotelefonów przewoźnych Radmor 3001, których duża ilość z „demobilu” trafiała wówczas w ręce krótkofalowców. Umożliwiło to rozwój amatorskiej komunikacji FM w paśmie 145 MHz bez potrzeby poszukiwania deficytowych kwarców na poszczególne kanały.
Schemat syntezy SP5DDF jest klasycznym układem pętli fazowej PLL (Phase-locked Loop) z oryginalnym rozwiązaniem detektora fazy i częstotliwości (na schemacie układy US4 i US5), zapewniającym szybką synchronizację i bardzo małe szumy na wyjściu detektora. Dziś może stanowić dydaktyczny przykład zasad konstrukcji układów pętli fazowej PLL. Synteza SP5DDF została powielona przez krótkofalowców w dużej ilości egzemplarzy i dodatkowo uzupełniona układem licznikowym do cyfrowego przestrajania i skanowania amatorskiego pasma UKF. Do zalet syntezy należy zaliczyć to, że mogła być wykonana w całości na łatwo wówczas dostępnych cyfrowych układach scalonych serii UCY produkowanych w Polsce przez Naukowo-Produkcyjne Centrum Półprzewodników Unitra-CEMI. Dziś tych zakładów już nie ma, łza się w oku kręci, komu to przeszkadzało?